Της Δρ. Karen Williams, Ιατρός στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο για Ενήλικες και παιδιά, Πανεπιστήμιο Michigan
Τα παιδιά στα οποία έχει γίνει διάγνωση με σύνδρομο Asperger παρουσιάζουν μια ιδιαίτερη πρόκληση στο εκπαιδευτικό περιβάλλον.
Η τυπική γνώμη από τους συμμαθητές τους είναι ότι τα παιδιά αυτά είναι εκκεντρικά και περίεργα, και οι ανάρμοστες κοινωνικές τους ικανότητες συνήθως χρησιμοποιούνται για να τα κάνουν εξιλαστήρια. Η αδεξιότητα και η εμμονή για μουντά πράγματα προσθέτουν στην «περίεργη» παρουσίασή τους. Τα παιδιά με το σύνδρομο Asperger έχουν ελλιπή κατανόηση των ανθρώπινων σχέσεων και τους κανόνες της κοινωνικής συμπεριφοράς. Είναι αφελή και είναι εμφανές ότι τους λείπει η κοινή λογική. Η αναπροσαρμοτικότητά τους και ανικανότητά τους να χειρίζονται τις αλλαγές δημιουργεί σε αυτά τα άτομα άγχος και να είναι συναισθηματικά ευάλωτα. Την ίδια στιγμή τα παιδιά με το σύνδρομο (που επί το πλείστον είναι αγόρια) έχουν συνήθως μέτρια ή και λίγο παραπάνω από μέτρια νοημοσύνη και έχουν ανώτερη μηχανική μνήμη. Η επιδίωξή των ενδιαφερόντων τους μπορεί να τα οδηγήσει αυτά τα άτομα σε μεγάλα επιτεύγματα αργότερα στην ζωή.
Το σύνδρομο Asperger θεωρείται μια διαταραχή στο υψηλότερο (λειτουργικό) άκρο του αυτιστικού εύρους. Συγκρίνοντας άτομα με αυτό το συνεχές, ο Van Krevelen (αναφορά στον Wing, l99l) σημείωσε ότι ένα αυτιστικό παιδί χαμηλής λειτουργίας «ζει στον κόσμο του», ενώ τα αυτιστικά παιδιά με πιο υψηλή λειτουργία «ζουν στον κόσμο μας, αλλά με τον δικό τους τρόπο». (σελ.99).
Φυσικά όλα τα παιδιά με το σύνδρομο Asperger δεν είναι το ίδιο. Όπως κάθε παιδί, και τα παιδιά με το σύνδρομο Asperger, έχουν την δική τους ιδιαίτερη προσωπικότητα, τα «τυπικά» συμπτώματα του συνδρόμου Asperger, είναι δηλωτικά με τρόπο συγκεκριμένα για το κάθε άτομο. Ως αποτέλεσμα δεν υπάρχει μια συγκεκριμένη συνταγή προσέγγισης μέσα στην αίθουσα η οποία να προσκομίζεται για κάθε παιδί με σύνδρομο Asperger, όπως δεν μπορεί μόνο μια εκπαιδευτική μέθοδος να αρμόζει στις ανάγκες όλων των παιδιών που δεν έχουν σύνδρομο Asperger.
Παρακάτω υπάρχουν περιγραφές από επτά καθοριστικά χαρακτηριστικά του συνδρόμου Asperger και μετά ακολουθούν προτάσεις και στρατηγικές για μέσα στην αίθουσα για την αντιμετώπιση αυτών των συμπτωμάτων. (Παρεμβάσεις στην αίθουσα απεικονίζονται με παραδείγματα από τις εμπειρίες της δικιάς μου διδασκαλίας στο Πανεπιστήμιο του Ψυχιατρικού Ιατρικού Κέντρου για παιδιά και ενήλικες του Μίσιγκαν). Αυτές οι υποδείξεις προσφέρονται μόνο στην ευρύτερη έννοια και θα πρέπει να προσαρμόζονται στις ιδιαίτερες ανάγκες του κάθε μαθητή με σύνδρομο Asperger.
Επιμονή με την ομοιότητα
Τα παιδιά με σύνδρομο Asperger συγχύζονται εύκολα με την μικρότερη αλλαγή, είναι πολύ ευαίσθητα σε περιβαλλοντικές εντάσεις και μερικές φορές παίρνουν μέρος σε τελετουργικές πράξεις. Είναι ανήσυχα και τείνουν να στενοχωρούνται πολύ όταν δεν ξέρουν τι να προσμένουν: το άγχος, η κούραση και η αισθητήρια υπερφόρτωση τα αναστατώνει.
Συμβουλές προγραμματισμού
• Να προσφέρετε ένα αναμενόμενο και ασφαλές περιβάλλον.
• Να μειώσετε τις αλλαγές.
• Να προσφέρετε μια συνεπή καθημερινή ρουτίνα: Το παιδί με σύνδρομο Asperger πρέπει να καταλάβει την ρουτίνα της κάθε μέρας και να ξέρει τι προσμένει για να μπορεί να συγκεντρωθεί στο καθήκον του.
• Να αποφεύγετε εκπλήξεις: Να προετοιμάσετε το παιδί πολύ λεπτομερώς και εκ των προτέρων για ειδικές δραστηριότητες, τροποποιημένα προγράμματα ή όποια άλλη αλλαγή στην ρουτίνα του όσο μικρή και να είναι.
• Να καθησυχάσετε φόβους για το άγνωστο εκθέτοντας το παιδί σε νέες δραστηριότητες, δασκάλους, αίθουσα, σχολείο, κατασκήνωση και ου το καθεξής και όσο το συντομότερο γίνεται για να μην υπάρχει υπερβολική ανησυχία από το παιδί.
Για παράδειγμα, όταν ένα παιδί με σύνδρομο Asperger πρέπει να αλλάξει σχολείο, πρέπει να συναντήσει τους καινούργιους δασκάλους, να δει το καινούργιο σχολείο και να πληροφορηθεί για το νέο του πρόγραμμα πολύ πριν την υλοποίησή του. Οι εργασίες από το παλιό σχολείο μπορεί να προσκομισθούν για τις πρώτες μέρες ώστε η ρουτίνα για να εξοικειωθεί το παιδί με το νέο περιβάλλον. Ο καινούργιος δάσκαλος μπορεί να μάθει για τα ενδιαφέροντα του παιδιού και να έχει σχετικά βιβλία ή διαθέσιμες δραστηριότητες για την πρώτη μέρα του παιδιού.)
Διαταραχή στην κοινωνική αλληλεπίδραση
Τα παιδιά με σύνδρομο Asperger δείχνουν μια ανικανότητα στην κατανόηση πολύπλοκων κανόνων της κοινωνικής αλληλεπίδρασης˙ είναι αφελή˙ πολύ εγωκεντρικά˙ μπορεί να μην τους αρέσει η σωματική επαφή˙ μιλάνε προς τους ανθρώπους και όχι μαζί τους˙ δεν καταλαβαίνουν ανέκδοτα, ειρωνεία ή μεταφορές˙ χρησιμοποιούν μονότονο ή μονοκόμματο, αφύσικο τόνο φωνής˙ χρησιμοποιούν ακατάλληλα βλέμματα και γλώσσα του σώματος είναι αναίσθητα και τους λείπει η διπλωματικότητα˙ παρερμηνεύουν κοινωνικές υποδείξεις˙ δεν μπορούν να κρίνουν την «κοινωνική απόσταση»˙ παρουσιάζουν φτωχή ικανότητα να αρχίσουν και να κρατήσουν μια συζήτηση˙ έχουν αναπτύξει καλά την ομιλία τους, αλλά έχουν φτωχή επικοινωνία˙ μερικές φορές τα χαρακτηρίζουν «μικρούς δασκάλους» επειδή το στυλ ομιλίας τους είναι τόσο ώριμο και σχολαστικό˙ τα εκμεταλλεύονται με ευκολία (δεν καταλαβαίνουν ότι κάποιες φορές κάποιοι λένε ψέματα ή τα κοροϊδεύουν)˙ και συνήθως έχουν την επιθυμία να είναι μέρος του κοινωνικού κόσμου.
Συμβουλές προγραμματισμού
• Προστάτεψε το παιδί από την κακομεταχείριση και το κορόιδεμα˙ Στις μεγαλύτερες ηλικίες, προσπάθησε να εκπαιδεύσεις τους άλλους όσον αφορά το παιδί με το σύνδρομο Asperger όταν είναι έντονη η κοινωνική ατοπία ότι περιγράφονται τα κοινωνικά τους προβλήματα ως πραγματικά μια αναπηρία. Να παινεύεις συμμαθητές όταν τους φέρονται με συμπόνια. Αυτή η πράξη μπορεί να εμποδίσει τον στιγματισμό ενώ προάγει την εμπάθεια και την ανεκτικότητα των άλλων παιδιών.
• Τόνισε τις γνωστικές ικανότητες του παιδιού με σύνδρομο Aspenger με το να δημιουργείς καταστάσεις μαθησιακής συνεργασίας όπου οι του/της ικανότητες ανάγνωσης, λεξιλογίου, μνήμης θα θεωρούνται σαν ατού από τους συνομηλίκους και θα τον/την αποδεκτούν ως ισάξιο/ισάξια.
• Τα περισσότερα παιδιά με σύνδρομο Aspenger θέλουν φίλους αλλά δεν ξέρουν πώς να συμπεριφερθούν. Πρέπει να μάθουν πώς να συμπεριφέρονται σε κοινωνικούς υπαινιγμούς και να τους δοθεί μια λίστα απαντήσεων όπου θα μπορούν να τις χρησιμοποιήσουν σε διάφορες κοινωνικές καταστάσεις. Δίδαξε στα παιδιά τι να πουν και πώς να το πουν. Άφησε τα να παίξουν ένα παιχνίδι ρόλων. Η κοινωνική κρίση των παιδιών βελτιώνεται μόνο όταν εκείνα έχουν διδαχθεί κάποιους κανόνες που οι άλλοι ακολουθούν ενστικτωδώς. Μια καθηγήτρια με σύνδρομο Aspenger δήλωσε πως η αναζήτηση της για να καταλάβει τις ανθρώπινες αλληλεπιδράσεις την έκαναν να αισθανθεί σαν μια ανθρωπολόγος από τον Άρη (Sacks, 1993, σελ.112).
• Παρόλο που δεν μπορούν να καταλάβουν τα συναισθήματα των άλλων τα παιδιά με σύνδρομο Aspenger μπορούν να μάθουν να αντιδρούν με το σωστό τρόπο. Όταν χωρίς πρόθεση είναι προσβλητικά, χωρίς ευαισθησία ή αδιάκριτα πρέπει να τους εξηγηθεί γιατί η απάντηση ήταν ακατάλληλη και ποια απάντηση θα ήταν η σωστή. Τα άτομα με σύνδρομο Aspenger πρέπει να μάθουν τις κοινωνικές δεξιότητες πνευματικά γιατί έχουν ελλιπές κοινωνικό ένστικτο και διαίσθηση.
• Οι μεγαλύτεροι μαθητές με σύνδρομο Asperger, μπορούν να ωφεληθούν από ένα «φιλικό σύστημα». Ο δάσκαλος μπορεί να εκπαιδεύσει ένα ευαίσθητο συμμαθητή για την κατάσταση ενός παιδιού με σύνδρομο Aspenger και να τους βάλει να καθίσουν ο ένας δίπλα στον άλλο. Ο συμμαθητής μπορεί να προσέχει το παιδί με σύνδρομο Aspenger στο σχολικό, στα διαλείμματα, στους διαδρόμους κ.τ.λ. και να προσπαθήσει να τον/την συμπεριλάβει στις σχολικές του δραστηριότητες.
• Τα παιδιά με σύνδρομο Aspenger τείνουν να είναι απομονωμένα έτσι ο δάσκαλος πρέπει να ενθαρρύνει την εμπλοκή με τους άλλους. Να ενθαρρύνει την κοινωνικοποίηση και να περιορίσει το χρόνο της απομόνωσης. Για παράδειγμα, ο δάσκαλος μπορεί να ενθαρρύνει το παιδί με σύνδρομο Aspenger να συμμετέχει στη συζήτηση με τους συνομηλίκους του/της, όχι μόνο υπερασπίζοντας τις απόψεις του/της και κάνοντας ερωτήσεις αλλά να ενισχύσει τα άλλα παιδιά να κάνουν και αυτά το ίδιο.
Περιορισμένο πεδίο ενδιαφερόντων
Τα παιδιά με σύνδρομο Aspenger έχουν εκκεντρικές ιδέες ή παράξενες εμμονές (μερικές φορές συλλέγουν ασυνήθιστα πράγματα).Έχουν τη διάθεση, ασταμάτητα, να κάνουν κήρυγμα για συγκεκριμένα θέματα, κάνουν συνεχείς ερωτήσεις για κάτι, δυσκολεύονται να αφήσουν τις ιδέες τους, ακολουθούν το δικό τους ρυθμό άσχετα από τις εντολές που έχουν. Μερικές φορές αρνούνται να μάθουν για κάτι που είναι έξω από το πεδίο των ενδιαφερόντων τους.
Συμβουλές προγραμματισμού
• Να μην επιτρέπεται στο παιδί με σύνδρομο Aspenger να συζητά ή να κάνει ερωτήσεις συνέχεια για τα περιορισμένα ενδιαφέροντά του. Περιόρισε αυτή τη συμπεριφορά καθορίζοντας μια συγκεκριμένη ώρα την ημέρα όπου το παιδί θα μπορεί να μιλήσει για αυτά. Για παράδειγμα, ένα παιδί με σύνδρομο Aspenger που έχει εμμονή με τα ζώα και κάνει αμέτρητες ερωτήσεις για τη χελώνα που είναι το κατοικίδιο της τάξης, ήξερε πως του επιτρέπονταν να κάνει ερωτήσεις μόνο κατά τη διάρκεια των διαλειμμάτων. Αυτό ήταν μέρος της καθημερινής του ρουτίνας και γρήγορα έμαθε να σταματά τον εαυτό του όταν ξεκινούσε τις ερωτήσεις σε άλλες ώρες της ημέρας.
• Η χρησιμοποίηση θετικής ενίσχυσης προς μια επιθυμητή συμπεριφορά είναι η σημαντική στρατηγική για τη βοήθεια ενός παιδιού με σύνδρομο Aspenger (Dewey, 1991). Αυτά τα παιδιά επηρεάζονται από τα κομπλιμέντα, π.χ. στην περίπτωση ενός παιδιού που κάνει συνέχεια ερωτήσεις, ο δάσκαλος μπορεί να τον επαινέσει μόλις εκείνος/εκείνη σταματήσει και να τον/την συγχαρεί που επέτρεψε στους άλλους να μιλήσουν. Αυτά τα παιδιά πρέπει να επαινούνται για την κοινωνική τους συμπεριφορά που στα άλλα παιδιά θεωρείται δεδομένη.
• Μερικά παιδιά με σύνδρομο Aspenger δεν θέλουν να πραγματοποιούν εργασίες εκτός του πεδίου των ενδιαφερόντων τους.
• Πρέπει να οριστούν σταθερές προσδοκίες για την ολοκλήρωση μιας εργασίας στην τάξη. Πρέπει να ξεκαθαριστεί στο παιδί με σύνδρομο Aspenger ότι δεν έχει τον έλεγχο και ότι πρέπει να ακολουθεί συγκεκριμένους κανόνες.
• Για απείθαρχα παιδιά, μπορεί να είναι απαραίτητο να περιοριστούν οι εργασίες τους στα ενδιαφέροντά τους (π.χ. αν τους ενδιαφέρουν οι δεινόσαυροι, τότε μπορούν να τους δοθούν προτάσεις, μαθηματικά προβλήματα, λεξιλόγιο που να αφορούν τους δεινόσαυρους).Σταδιακά, μπορούν να ζητηθούν και άλλα θέματα για τις εργασίες.
• Στους μαθητές μπορούν να δοθούν εργασίες που συνδέουν το ενδιαφέρον τους με το θέμα που μελετάται, π.χ κατά της διάρκεια της μελέτης μιας χώρας, ένα παιδί που έχει εμμονή με τα τρένα μπορεί να του ανατεθεί η διερεύνηση των μέσων μεταφοράς που χρησιμοποιούν οι κάτοικοι αυτής.
• Χρησιμοποίησε την εμμονή του παιδιού σαν ένα τρόπο διεύρυνσης των ενδιαφερόντων του/της. Για παράδειγμα, στο κεφάλαιο με τα δάση ένας μαθητής με σύνδρομο Aspenger που έχει εμμονή με τα ζώα όχι μόνο μελέτησε για τα ζώα αυτών των δασών αλλά και για τα δάση αφού ήταν ο τόπος που ζούσαν τα ζώα. Έτσι κινητοποιήθηκε να μάθει και για τους ντόπιους που εξαναγκάστηκαν να κόψουν το δάσος για να μπορέσουν να επιβιώσουν.
Η τυπική γνώμη από τους συμμαθητές τους είναι ότι τα παιδιά αυτά είναι εκκεντρικά και περίεργα, και οι ανάρμοστες κοινωνικές τους ικανότητες συνήθως χρησιμοποιούνται για να τα κάνουν εξιλαστήρια. Η αδεξιότητα και η εμμονή για μουντά πράγματα προσθέτουν στην «περίεργη» παρουσίασή τους. Τα παιδιά με το σύνδρομο Asperger έχουν ελλιπή κατανόηση των ανθρώπινων σχέσεων και τους κανόνες της κοινωνικής συμπεριφοράς. Είναι αφελή και είναι εμφανές ότι τους λείπει η κοινή λογική. Η αναπροσαρμοτικότητά τους και ανικανότητά τους να χειρίζονται τις αλλαγές δημιουργεί σε αυτά τα άτομα άγχος και να είναι συναισθηματικά ευάλωτα. Την ίδια στιγμή τα παιδιά με το σύνδρομο (που επί το πλείστον είναι αγόρια) έχουν συνήθως μέτρια ή και λίγο παραπάνω από μέτρια νοημοσύνη και έχουν ανώτερη μηχανική μνήμη. Η επιδίωξή των ενδιαφερόντων τους μπορεί να τα οδηγήσει αυτά τα άτομα σε μεγάλα επιτεύγματα αργότερα στην ζωή.
Το σύνδρομο Asperger θεωρείται μια διαταραχή στο υψηλότερο (λειτουργικό) άκρο του αυτιστικού εύρους. Συγκρίνοντας άτομα με αυτό το συνεχές, ο Van Krevelen (αναφορά στον Wing, l99l) σημείωσε ότι ένα αυτιστικό παιδί χαμηλής λειτουργίας «ζει στον κόσμο του», ενώ τα αυτιστικά παιδιά με πιο υψηλή λειτουργία «ζουν στον κόσμο μας, αλλά με τον δικό τους τρόπο». (σελ.99).
Φυσικά όλα τα παιδιά με το σύνδρομο Asperger δεν είναι το ίδιο. Όπως κάθε παιδί, και τα παιδιά με το σύνδρομο Asperger, έχουν την δική τους ιδιαίτερη προσωπικότητα, τα «τυπικά» συμπτώματα του συνδρόμου Asperger, είναι δηλωτικά με τρόπο συγκεκριμένα για το κάθε άτομο. Ως αποτέλεσμα δεν υπάρχει μια συγκεκριμένη συνταγή προσέγγισης μέσα στην αίθουσα η οποία να προσκομίζεται για κάθε παιδί με σύνδρομο Asperger, όπως δεν μπορεί μόνο μια εκπαιδευτική μέθοδος να αρμόζει στις ανάγκες όλων των παιδιών που δεν έχουν σύνδρομο Asperger.
Παρακάτω υπάρχουν περιγραφές από επτά καθοριστικά χαρακτηριστικά του συνδρόμου Asperger και μετά ακολουθούν προτάσεις και στρατηγικές για μέσα στην αίθουσα για την αντιμετώπιση αυτών των συμπτωμάτων. (Παρεμβάσεις στην αίθουσα απεικονίζονται με παραδείγματα από τις εμπειρίες της δικιάς μου διδασκαλίας στο Πανεπιστήμιο του Ψυχιατρικού Ιατρικού Κέντρου για παιδιά και ενήλικες του Μίσιγκαν). Αυτές οι υποδείξεις προσφέρονται μόνο στην ευρύτερη έννοια και θα πρέπει να προσαρμόζονται στις ιδιαίτερες ανάγκες του κάθε μαθητή με σύνδρομο Asperger.
Επιμονή με την ομοιότητα
Τα παιδιά με σύνδρομο Asperger συγχύζονται εύκολα με την μικρότερη αλλαγή, είναι πολύ ευαίσθητα σε περιβαλλοντικές εντάσεις και μερικές φορές παίρνουν μέρος σε τελετουργικές πράξεις. Είναι ανήσυχα και τείνουν να στενοχωρούνται πολύ όταν δεν ξέρουν τι να προσμένουν: το άγχος, η κούραση και η αισθητήρια υπερφόρτωση τα αναστατώνει.
Συμβουλές προγραμματισμού
• Να προσφέρετε ένα αναμενόμενο και ασφαλές περιβάλλον.
• Να μειώσετε τις αλλαγές.
• Να προσφέρετε μια συνεπή καθημερινή ρουτίνα: Το παιδί με σύνδρομο Asperger πρέπει να καταλάβει την ρουτίνα της κάθε μέρας και να ξέρει τι προσμένει για να μπορεί να συγκεντρωθεί στο καθήκον του.
• Να αποφεύγετε εκπλήξεις: Να προετοιμάσετε το παιδί πολύ λεπτομερώς και εκ των προτέρων για ειδικές δραστηριότητες, τροποποιημένα προγράμματα ή όποια άλλη αλλαγή στην ρουτίνα του όσο μικρή και να είναι.
• Να καθησυχάσετε φόβους για το άγνωστο εκθέτοντας το παιδί σε νέες δραστηριότητες, δασκάλους, αίθουσα, σχολείο, κατασκήνωση και ου το καθεξής και όσο το συντομότερο γίνεται για να μην υπάρχει υπερβολική ανησυχία από το παιδί.
Για παράδειγμα, όταν ένα παιδί με σύνδρομο Asperger πρέπει να αλλάξει σχολείο, πρέπει να συναντήσει τους καινούργιους δασκάλους, να δει το καινούργιο σχολείο και να πληροφορηθεί για το νέο του πρόγραμμα πολύ πριν την υλοποίησή του. Οι εργασίες από το παλιό σχολείο μπορεί να προσκομισθούν για τις πρώτες μέρες ώστε η ρουτίνα για να εξοικειωθεί το παιδί με το νέο περιβάλλον. Ο καινούργιος δάσκαλος μπορεί να μάθει για τα ενδιαφέροντα του παιδιού και να έχει σχετικά βιβλία ή διαθέσιμες δραστηριότητες για την πρώτη μέρα του παιδιού.)
Διαταραχή στην κοινωνική αλληλεπίδραση
Τα παιδιά με σύνδρομο Asperger δείχνουν μια ανικανότητα στην κατανόηση πολύπλοκων κανόνων της κοινωνικής αλληλεπίδρασης˙ είναι αφελή˙ πολύ εγωκεντρικά˙ μπορεί να μην τους αρέσει η σωματική επαφή˙ μιλάνε προς τους ανθρώπους και όχι μαζί τους˙ δεν καταλαβαίνουν ανέκδοτα, ειρωνεία ή μεταφορές˙ χρησιμοποιούν μονότονο ή μονοκόμματο, αφύσικο τόνο φωνής˙ χρησιμοποιούν ακατάλληλα βλέμματα και γλώσσα του σώματος είναι αναίσθητα και τους λείπει η διπλωματικότητα˙ παρερμηνεύουν κοινωνικές υποδείξεις˙ δεν μπορούν να κρίνουν την «κοινωνική απόσταση»˙ παρουσιάζουν φτωχή ικανότητα να αρχίσουν και να κρατήσουν μια συζήτηση˙ έχουν αναπτύξει καλά την ομιλία τους, αλλά έχουν φτωχή επικοινωνία˙ μερικές φορές τα χαρακτηρίζουν «μικρούς δασκάλους» επειδή το στυλ ομιλίας τους είναι τόσο ώριμο και σχολαστικό˙ τα εκμεταλλεύονται με ευκολία (δεν καταλαβαίνουν ότι κάποιες φορές κάποιοι λένε ψέματα ή τα κοροϊδεύουν)˙ και συνήθως έχουν την επιθυμία να είναι μέρος του κοινωνικού κόσμου.
Συμβουλές προγραμματισμού
• Προστάτεψε το παιδί από την κακομεταχείριση και το κορόιδεμα˙ Στις μεγαλύτερες ηλικίες, προσπάθησε να εκπαιδεύσεις τους άλλους όσον αφορά το παιδί με το σύνδρομο Asperger όταν είναι έντονη η κοινωνική ατοπία ότι περιγράφονται τα κοινωνικά τους προβλήματα ως πραγματικά μια αναπηρία. Να παινεύεις συμμαθητές όταν τους φέρονται με συμπόνια. Αυτή η πράξη μπορεί να εμποδίσει τον στιγματισμό ενώ προάγει την εμπάθεια και την ανεκτικότητα των άλλων παιδιών.
• Τόνισε τις γνωστικές ικανότητες του παιδιού με σύνδρομο Aspenger με το να δημιουργείς καταστάσεις μαθησιακής συνεργασίας όπου οι του/της ικανότητες ανάγνωσης, λεξιλογίου, μνήμης θα θεωρούνται σαν ατού από τους συνομηλίκους και θα τον/την αποδεκτούν ως ισάξιο/ισάξια.
• Τα περισσότερα παιδιά με σύνδρομο Aspenger θέλουν φίλους αλλά δεν ξέρουν πώς να συμπεριφερθούν. Πρέπει να μάθουν πώς να συμπεριφέρονται σε κοινωνικούς υπαινιγμούς και να τους δοθεί μια λίστα απαντήσεων όπου θα μπορούν να τις χρησιμοποιήσουν σε διάφορες κοινωνικές καταστάσεις. Δίδαξε στα παιδιά τι να πουν και πώς να το πουν. Άφησε τα να παίξουν ένα παιχνίδι ρόλων. Η κοινωνική κρίση των παιδιών βελτιώνεται μόνο όταν εκείνα έχουν διδαχθεί κάποιους κανόνες που οι άλλοι ακολουθούν ενστικτωδώς. Μια καθηγήτρια με σύνδρομο Aspenger δήλωσε πως η αναζήτηση της για να καταλάβει τις ανθρώπινες αλληλεπιδράσεις την έκαναν να αισθανθεί σαν μια ανθρωπολόγος από τον Άρη (Sacks, 1993, σελ.112).
• Παρόλο που δεν μπορούν να καταλάβουν τα συναισθήματα των άλλων τα παιδιά με σύνδρομο Aspenger μπορούν να μάθουν να αντιδρούν με το σωστό τρόπο. Όταν χωρίς πρόθεση είναι προσβλητικά, χωρίς ευαισθησία ή αδιάκριτα πρέπει να τους εξηγηθεί γιατί η απάντηση ήταν ακατάλληλη και ποια απάντηση θα ήταν η σωστή. Τα άτομα με σύνδρομο Aspenger πρέπει να μάθουν τις κοινωνικές δεξιότητες πνευματικά γιατί έχουν ελλιπές κοινωνικό ένστικτο και διαίσθηση.
• Οι μεγαλύτεροι μαθητές με σύνδρομο Asperger, μπορούν να ωφεληθούν από ένα «φιλικό σύστημα». Ο δάσκαλος μπορεί να εκπαιδεύσει ένα ευαίσθητο συμμαθητή για την κατάσταση ενός παιδιού με σύνδρομο Aspenger και να τους βάλει να καθίσουν ο ένας δίπλα στον άλλο. Ο συμμαθητής μπορεί να προσέχει το παιδί με σύνδρομο Aspenger στο σχολικό, στα διαλείμματα, στους διαδρόμους κ.τ.λ. και να προσπαθήσει να τον/την συμπεριλάβει στις σχολικές του δραστηριότητες.
• Τα παιδιά με σύνδρομο Aspenger τείνουν να είναι απομονωμένα έτσι ο δάσκαλος πρέπει να ενθαρρύνει την εμπλοκή με τους άλλους. Να ενθαρρύνει την κοινωνικοποίηση και να περιορίσει το χρόνο της απομόνωσης. Για παράδειγμα, ο δάσκαλος μπορεί να ενθαρρύνει το παιδί με σύνδρομο Aspenger να συμμετέχει στη συζήτηση με τους συνομηλίκους του/της, όχι μόνο υπερασπίζοντας τις απόψεις του/της και κάνοντας ερωτήσεις αλλά να ενισχύσει τα άλλα παιδιά να κάνουν και αυτά το ίδιο.
Περιορισμένο πεδίο ενδιαφερόντων
Τα παιδιά με σύνδρομο Aspenger έχουν εκκεντρικές ιδέες ή παράξενες εμμονές (μερικές φορές συλλέγουν ασυνήθιστα πράγματα).Έχουν τη διάθεση, ασταμάτητα, να κάνουν κήρυγμα για συγκεκριμένα θέματα, κάνουν συνεχείς ερωτήσεις για κάτι, δυσκολεύονται να αφήσουν τις ιδέες τους, ακολουθούν το δικό τους ρυθμό άσχετα από τις εντολές που έχουν. Μερικές φορές αρνούνται να μάθουν για κάτι που είναι έξω από το πεδίο των ενδιαφερόντων τους.
Συμβουλές προγραμματισμού
• Να μην επιτρέπεται στο παιδί με σύνδρομο Aspenger να συζητά ή να κάνει ερωτήσεις συνέχεια για τα περιορισμένα ενδιαφέροντά του. Περιόρισε αυτή τη συμπεριφορά καθορίζοντας μια συγκεκριμένη ώρα την ημέρα όπου το παιδί θα μπορεί να μιλήσει για αυτά. Για παράδειγμα, ένα παιδί με σύνδρομο Aspenger που έχει εμμονή με τα ζώα και κάνει αμέτρητες ερωτήσεις για τη χελώνα που είναι το κατοικίδιο της τάξης, ήξερε πως του επιτρέπονταν να κάνει ερωτήσεις μόνο κατά τη διάρκεια των διαλειμμάτων. Αυτό ήταν μέρος της καθημερινής του ρουτίνας και γρήγορα έμαθε να σταματά τον εαυτό του όταν ξεκινούσε τις ερωτήσεις σε άλλες ώρες της ημέρας.
• Η χρησιμοποίηση θετικής ενίσχυσης προς μια επιθυμητή συμπεριφορά είναι η σημαντική στρατηγική για τη βοήθεια ενός παιδιού με σύνδρομο Aspenger (Dewey, 1991). Αυτά τα παιδιά επηρεάζονται από τα κομπλιμέντα, π.χ. στην περίπτωση ενός παιδιού που κάνει συνέχεια ερωτήσεις, ο δάσκαλος μπορεί να τον επαινέσει μόλις εκείνος/εκείνη σταματήσει και να τον/την συγχαρεί που επέτρεψε στους άλλους να μιλήσουν. Αυτά τα παιδιά πρέπει να επαινούνται για την κοινωνική τους συμπεριφορά που στα άλλα παιδιά θεωρείται δεδομένη.
• Μερικά παιδιά με σύνδρομο Aspenger δεν θέλουν να πραγματοποιούν εργασίες εκτός του πεδίου των ενδιαφερόντων τους.
• Πρέπει να οριστούν σταθερές προσδοκίες για την ολοκλήρωση μιας εργασίας στην τάξη. Πρέπει να ξεκαθαριστεί στο παιδί με σύνδρομο Aspenger ότι δεν έχει τον έλεγχο και ότι πρέπει να ακολουθεί συγκεκριμένους κανόνες.
• Για απείθαρχα παιδιά, μπορεί να είναι απαραίτητο να περιοριστούν οι εργασίες τους στα ενδιαφέροντά τους (π.χ. αν τους ενδιαφέρουν οι δεινόσαυροι, τότε μπορούν να τους δοθούν προτάσεις, μαθηματικά προβλήματα, λεξιλόγιο που να αφορούν τους δεινόσαυρους).Σταδιακά, μπορούν να ζητηθούν και άλλα θέματα για τις εργασίες.
• Στους μαθητές μπορούν να δοθούν εργασίες που συνδέουν το ενδιαφέρον τους με το θέμα που μελετάται, π.χ κατά της διάρκεια της μελέτης μιας χώρας, ένα παιδί που έχει εμμονή με τα τρένα μπορεί να του ανατεθεί η διερεύνηση των μέσων μεταφοράς που χρησιμοποιούν οι κάτοικοι αυτής.
• Χρησιμοποίησε την εμμονή του παιδιού σαν ένα τρόπο διεύρυνσης των ενδιαφερόντων του/της. Για παράδειγμα, στο κεφάλαιο με τα δάση ένας μαθητής με σύνδρομο Aspenger που έχει εμμονή με τα ζώα όχι μόνο μελέτησε για τα ζώα αυτών των δασών αλλά και για τα δάση αφού ήταν ο τόπος που ζούσαν τα ζώα. Έτσι κινητοποιήθηκε να μάθει και για τους ντόπιους που εξαναγκάστηκαν να κόψουν το δάσος για να μπορέσουν να επιβιώσουν.
Συγγραφέας: Δρ. Karen Williams, Ιατρός, Ψυχιατρικό Νοσοκομείο για Ενήλικες και παιδιά, Πανεπιστήμιο Michigan, ΗΠΑ
Μετάφραση: Σταματία Κοντού και Αθηνά Μπάκου Κοινωνικοί λειτουργοί
www.noesi.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου